Έρευνα: Είδη πλαστικών που βλάπτουν σοβαρά την υγεία!
Της ΡΟΥΛΑΣ ΠΑΠΠΑ-ΣΟΥΛΟΥΝΙΑ
Βρισκόμαστε διαρκώς εκτεθειμένοι σε πλαστικές τοξικές ουσίες. Πίνουμε νερό, γάλα, αναψυκτικά, τρώμε τροφές που είναι αποθηκευμένες σε πλαστικά σκεύη. Φοράμε συνθετικά ρούχα, καθόμαστε σε πλαστικά υλικά.
Είμαστε ό,τι τρώμε και πίνουμε! Πλαστικοποιημένοι καταναλωτές ενός πλαστικοποιημένου πολιτισμού.
1. Τα όμορφα συσκευασμένα προϊόντα στα σουπερμάρκετ δελεάζουν και τον πιο υποψιασμένο καταναλωτή:
Κρέας και ψάρια σε δισκάκια από πλαστικό φελιζόλ. Τυριά και σάντουιτς σε διαφανείς πλαστικές μεμβράνες. Επώνυμες μάρκες παγωτών, “υγιεινά» γιαούρτια σε πλαστικά κεσεδάκια. Γάλατα και αναψυκτικά σε χαρτόκουτα με “αλουμινένια» επίστρωση. “Φυσικό» νερό και “παρθένο» λάδι συσκευασμένα σε πλαστικά μπουκάλια.
Τοξικές ουσίες
Καταναλώνουμε καθημερινά τροφές που βρίσκονται σε επαφή με ορατά και αόρατα πλαστικά. Ελάχιστοι γνωρίζουμε ότι τα είδη πλαστικών που χρησιμοποιούνται για τη συσκευασία τροφίμων μεταφέρουν σε αυτά επικίνδυνες τοξικές χημικές ουσίες.
*Το PVC, που περιέχεται στα πλαστικά και χρησιμοποιείται μέχρι και για πιπίλες και κουλούρες για τα δόντια των μωρών, θεωρείται ό,τι πιο επικίνδυνο για την υγεία και το περιβάλλον.
*Το τοξικό χημικό πρόσθετο των πλαστικών στυρένιο χαρακτηρίστηκε ως δυνητική καρκινογόνος ουσία από τη Διεθνή Υπηρεσία Ερευνας στον Καρκίνο, της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας.
*Η διφαινόλη-Α, που μεταφέρεται στα τρόφιμα από τα πλαστικά, διαταράσσει τις ορμονικές λειτουργίες.
2. Το 1998, η ιαπωνική κυβέρνηση υποχρέωσε εταιρείες κατασκευής πλαστικών πιατικών σκευών για παιδιά, να τα αποσύρουν από την αγορά και να τα καταστρέψουν, διότι περιείχαν υπερβολικές ποσότητες διφαινόλης-Α. Επίσης, το υπουργείο Περιβάλλοντος με μελέτη έδειξε την ύπαρξη φθαλικών (DEHP) σε πάνω από 80% των τροφών που καταναλώνονται στη χώρα αυτή.
*Τον ίδιο χρόνο, επιστήμονες της αμερικανικής Ενωσης Καταναλωτών εντόπισαν την αδιπική τοξική ουσία DEHA στο τυρί τσένταρ, που ήταν συσκευασμένο με διαφανή μεμβράνη από PVC.
*Παρόμοια μελέτη στη Δανία εντόπισε τοξικά φθαλικά (DBP, DEHP και ΒΒΡ) σε βρεφικές τροφές και σε γάλα για νεογνά (σε ποσότητες 0,11-0,49 mg/kg).
*Νέα έρευνα του WWF επιβεβαιώνει τα αποτελέσματα προηγουμένων εξετάσεων που είχαν πραγματοποιηθεί για ανίχνευση χημικών ουσιών στο αίμα εθελοντών ευρωβουλευτών και ευρωπαίων πολιτών. Μάλιστα, είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, αφού διαπιστώνει ότι τα υψηλότερα επίπεδα ορισμένων νεότερων χημικών εντοπίστηκαν σε παιδιά, με τη διφαινόλη-Α σε υψηλότερη συγκέντρωση.
3. Ο Αχιλλέας Πληθάρας, υπεύθυνος εκστρατειών πολιτικής της WWF Ελλάς, μας τονίζει ότι “οι κακές επιχειρηματικές πρακτικές και η αδυναμία νομοθετικής προστασίας των πολιτών έχουν συντελέσει στη δημιουργία μιας απαράδεκτης κατάστασης». Φθαλικά άλατα, διφαινόλη-Α, PVC, PC είναι άγνωστες λέξεις για τους περισσότερους πολίτες, όμως πρόκειται για χημικά που κρύβουν σημαντικές παρενέργειες.
»Οσο δεν εφαρμόζεται η αρχή της πρόληψης κι όσο δεν δίδονται στοιχεία για το σύνολο των χημικών ουσιών που περιέχονται στα προϊόντα, τόσο θα ζούμε στο σκοτάδι και θα λαμβάνουμε μέτρα “εκ των υστέρων».
Γενετικές ανωμαλίες
Απευθυνθήκαμε στο τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστήμιου Πάτρας και στον καθηγητή Βιοχημείας Χρήστο Γεωργίου, για να μάθουμε τους λόγους για τους οποίους τα πλαστικά είναι τόσο επικίνδυνα για την υγεία μας. Μας εξηγεί ότι: “Οι εταιρείες πλαστικών, για να μπορούν να κατασκευάζουν εύκαμπτες μορφές συσκευασίας τροφίμων, προσθέτουν στα πλαστικά διάφορες χημικές ουσίες, τους πλαστικοποιητές, που είναι άκρως τοξικές. Υπολείμματα από αυτές τις ουσίες, κυρίως της κατηγορίας των φθαλικών και των αδιπικών, διαρρέουν στις τροφές. Αυτές οι ουσίες προκαλούν καρκίνους, γενετικές ανωμαλίες, υπολειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και αναπτυξιακά προβλήματα σε παιδάκια.
»Επίσης, ορισμένες από αυτές τις ουσίες μπερδεύουν τον οργανισμό μας που τις αντιμετωπίζει ως φυσιολογικές ορμόνες, διαταράσσοντας λειτουργίες του ενδοκρινικού συστήματος. Για παράδειγμα, η εστραδιόλη είναι μια ορμόνη που είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη των γεννητικών οργάνων, των μαστών, του ύψους και της κατανομής του λίπους στις γυναίκες. Αν μια τοξική ουσία που διέρρευσε από κάποιο πλαστικό στην τροφή την περάσει ο γυναικείος οργανισμός για την εστραδιόλη, μπορεί και να αλλοιώσει την τελική εμφάνιση μιας αναπτυσσόμενης γυναίκας».
4. Οι πλαστικοί εφιάλτες δεν εισέρχονται στο σώμα μας μόνο από τις συσκευασίες τροφών αλλά και από άλλες πηγές, όπως πλαστικά παιγνίδια, ρούχα, δάπεδα, ταπετσαρίες. Αν και η Ευρωπαϊκή Ενωση απαγορεύει πλέον τα παιχνίδια με φθαλικά για παιδιά κάτω των τριών ετών (που συνηθίζουν να τα βάζουν στο στόμα), παιχνίδια με αυτή την ουσία πωλούνται ακόμα.
*Τα φθαλικά χημικά πρόσθετα δεν τα αποφεύγουμε ούτε κι όταν αρρωστήσουμε. Μεταφέρονται στον οργανισμό μας από τις πλαστικές σακούλες αίματος στις μεταγγίσεις, από τις φιάλες ορού καθώς και από τους αναπνευστήρες. Το ιατρικό προσωπικό εκτίθεται πολύ στα φθαλικά λόγω της συχνής χρήσης πλαστικών γαντιών. Τα ιατρικά προϊόντα από PVC περιέχουν DEHP σε ποσότητες 20-80%.
Η λίστα των κωδικών
Η ευρεία χρήση των φθαλικών σε πλαστικές συσκευασίες δεν μπορεί να διαπιστωθεί, διότι οι εταιρείες κατασκευής δεν υποχρεούνται από το κράτος να αναγράφουν την περιεκτικότητα.
*Το είδος του πλαστικού συμβολίζεται με έναν συγκεκριμένο κωδικό αριθμό, συνοδευόμενο συνήθως από τα αρχικά λατινικά γράμματα της χημικής ονομασίας του πλαστικού. Αυτά τα στοιχεία (το ένα ή και τα δύο) συχνά βρίσκονται τυπωμένα επάνω στο πλαστικό προϊόν (π.χ. στη βάση των πλαστικών μπουκαλιών). Αν είστε τυχεροί και βρείτε και τις δύο πληροφορίες στην επιφάνεια κάποιου πλαστικού, θα σημαίνει ότι αντιστοιχούν σ’ ένα από τα είδη τοξικών πλαστικών του πίνακα αριστερά.
5. Είναι διάχυτη η αντίληψη που έχει καλλιεργηθεί περί χρήσης ειδικών πλαστικών “κατάλληλων για τρόφιμα». Το γεγονός είναι ένας ασύλληπτα κυνικός εμπορικός μύθος και αποδεικνύεται στην πράξη: το ίδιο πλαστικό που χρησιμοποιείται για συσκευασία τροφίμων συγχρόνως αποθηκεύει χλωρίνη, απορρυπαντικά, λάδια αυτοκινήτου.
Επομένως, το είδος του πλαστικού που χρησιμοποιείται στα δοχεία συσκευασίας τροφίμων δεν επιλέγεται με κριτήριο τη μη τοξικότητά του, αλλά με βάση καθαρά εμπορικά κριτήρια.
*Ρωτήσαμε τον πρόεδρο του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ) Γιάννη Βλέμμα και τους αρμόδιους χημικούς του φορέα, εάν θεωρούν τις πλαστικές συσκευασίες επικίνδυνες για την υγεία και εάν στους ελέγχους που κάνουν έχει διαπιστωθεί διαρροή χημικών τοξικών ουσιών σε τρόφιμα.
Η απάντηση που πήραμε ήταν καθησυχαστική. “Τα στοιχεία από το πρόγραμμα των αναλύσεων του 2004 ήταν 100% αρνητικά. Συγκεκριμένα, ελέγξαμε πλαστικές μεμβράνες από PVC όπου τυλίγουμε αλλαντικά ή τυριά, πλαστικά δοχεία από πολυκαρβουνικό, και επιχρίσματα κονσερβών. Δεν εντοπίσθηκε σε κανένα μετανάστευση τοξικών χημικών ουσιών. Η Ε.Ε με το νόμο 1935/2004 αναθεώρησε όλη τη νομοθεσία, θεσπίζοντας ιδιαίτερα αυστηρές προδιαγραφές και ελέγχους. Φέτος, οι έλεγχοι που θα δεχθούμε θα είναι αυστηρότεροι.
Προσοχή στα κινέζικα
»Αυτή άλλωστε είναι και η διαφορά μας από χώρες όπως η Κίνα και η Ιαπωνία όπου οι προδιαγραφές δεν είναι τόσο αυστηρές. Κατά καιρούς έχουμε εντοπίσει σε προϊόντα που προέρχονται από τις συγκεκριμένες χώρες χημικές ουσίες που έχουν μεταναστεύσει από την πλαστική συσκευασία.
»Εκείνο που οφείλουν να προσέχουν οι καταναλωτές είναι να μη χρησιμοποιούν τις πλαστικές συσκευασίες για άλλη χρήση μετά την κατανάλωση των τροφών, π.χ. σε ένα πλαστικό μπουκάλι να τοποθετήσουν ελαιόλαδο. Είναι σίγουρο ότι έπειτα από ένα διάστημα θα έχουν διαρρεύσει επικίνδυνες ουσίες».
6. Ο καθηγητής Χ. Γεωργίου, σχολιάζοντας τη δήλωση του ΕΦΕΤ, επεσήμανε τα εξής: “Οι δηλώσεις του ΕΦΕΤ περί αποφυγής της αποθήκευσης λαδιού σε πλαστικά δοχεία στην ουσία συνιστά έμμεση παραδοχή ότι τα πλαστικά μεταφέρουν τοξικές ουσίες στις τροφές. Πώς εξηγεί το γεγονός ότι βρέθηκαν τοξικά φθαλικά πρόσθετα πλαστικών στο αίμα τριών ελλήνων ευρωβουλευτών και της επιτρόπου Margot Wallstrom;
»Καθησυχαστικές είναι επίσης και οι βιομηχανίες πλαστικών που ισχυρίζονται ότι τα τοξικά χημικά πρόσθετα που χρησιμοποιούνται στα πλαστικά ενώνονται μεταξύ τους τόσο δυνατά, που παύουν να είναι τοξικά. Μας κρύβουν όμως το γεγονός ότι αυτή η διαδικασία δεν είναι ποτέ 100% αποτελεσματική. Πάντα μένουν ελεύθερα μερικά τοξικά χημικά που μεταφέρονται από το πλαστικό σε ό,τι έρχεται σε επαφή με αυτό ή στο περιβάλλον.
*»Ακόμα και όταν οι εταιρείες αναγκάζονται να δεχτούν ότι αυτά τα τοξικά χημικά μεταφέρονται στα τρόφιμα, προσφεύγουν στο επιχείρημα ότι βρίσκονται σε επίπεδα χαμηλότερα από τα “όρια ασφαλείας” που έχουν θεσπιστεί από τα κράτη ως “ασφαλή” για την υγεία μας. Μόνο που τα “όρια ασφαλείας” τα καθόρισαν οι ίδιες και τα μετέτρεψαν σε νόμους μέσω της πολιτικής διαπλοκής με τις κυβερνήσεις».
7. Η WWF Ελλάδος μάς υπενθύμισε έρευνά της που αποκαλύπτει ότι οι Ελληνες είναι εκτεθειμένοι σε ένα κοκτέιλ επικίνδυνων χημικών. Μάλιστα, γι’ αυτή την έρευνα έλαβε τα συγχαρητήρια του επιτρόπου Περιβάλλοντος, κ. Δήμα, ο οποίος ζήτησε αυστηρότερο έλεγχο για τα χημικά.
“Οφείλουμε να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με τα αποτελέσματα των ελέγχων», συνέχισε ο Α. Πληθάρας. “Ποιος μπορεί άραγε να μας πει με βεβαιότητα πώς αλληλεπιδρούν αυτές οι τοξικές ουσίες μεταξύ τους και ποια πρέπει να είναι η ανώτατη συγκέντρωση όλων μαζί των χημικών. Η διεθνής βιβλιογραφία συνεχώς εμπλουτίζεται με αποκαλύψεις για τον επιβλαβή ρόλο κάποιων κατά τα άλλα “άκακων” χημικών.
*»Το θέμα είναι τι προτίθεται να κάνει η Ελλάδα και η Ευρωπαϊκή Ενωση. Μπορούν απλά να μηρυκάζουν το μύθο περί ασφαλών ορίων και να εξακολουθούν να δηλώνουν άγνοια για την ασφάλεια του 86% των χημικών που διακινούνται στην Ευρώπη. Αυτό όμως δεν είναι υπεύθυνη στάση.
»Ο υπουργός Ανάπτυξης και οι έλληνες ευρωβουλευτές οφείλουν να ενδυναμώσουν τη νομοθετική μεταρρύθμιση, που θεσπίσθηκε αν επιθυμούν την ασφάλεια των πολιτών κι όχι τα υπερκέρδη των χημικών βιομηχανιών».
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 26/3/2006