Υγεία
Η ενδομητρίωση είναι ένα αρκετά κοινό πρόβλημα, καθώς το 15% των γυναικών πάσχει από τη νόσο αυτή σε κάποιο βαθμό.
Καθώς η υπογονιμότητα σχετίζεται έντονα με αυτήν, είναι απαραίτητο τα συμπτώματα να αναγνωρίζονται και να αντιμετωπίζονται έγκαιρα. Ποια είναι αυτά, όμως, και τι πρέπει να κάνει ο ιατρός;
Η ενδομητρίωση παρουσιάζεται όταν το ενδομήτριο, δηλαδή ο ιστός που φυσιολογικά επενδύει το εσωτερικό τοίχωμα της μήτρας και αποκολλάται κάθε μήνα μαζί με το αίμα της εμμήνου ρύσης αναπτύσσεται έξω από αυτήν. Συνήθως προσκολλάται σε όργανα της πυελικής περιοχής, όπως στις σάλπιγγες, στις ωοθήκες ή πίσω από τη μήτρα, ενώ κάποιες φορές επεκτείνεται στο έντερο και την ουροδόχο κύστη. Σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να φτάσει και σε μέρη του σώματος που είναι μακριά από τα γεννητικά όργανα (πνεύμονες, εγκέφαλος, ακουστικός πόρος, βλεννογόνος της μύτης).
Στα σημεία όπου εγκλωβίζεται το ενδομήτριο δημιουργούνται κύστεις (ενδομητριωσικές εστίες) με αίμα και μέγεθος από μερικά χιλιοστά έως κάποια εκατοστά, που επίσης αιμορραγούν κατά την έμμηνο ρύση αλλά δεν έχουν τον τρόπο να φύγουν από το σώμα. Έτσι, προκαλούν φλεγμονή και δημιουργούν ουλώδη ιστό (συμφύσεις), που συνδέει τα ζωτικά όργανα μεταξύ τους. Με λίγα λόγια, τα όργανα κολλάνε μεταξύ τους και ακινητοποιούνται, με αποτέλεσμα οι φυσιολογικές κινήσεις τους (π.χ. οι κινήσεις των σαλπίγγων και των ωοθηκών κατά την ωορρηξία, οι κινήσεις του εντέρου, οι κινήσεις κατά τη σeξουαλική επαφή) να προκαλούν έντονο πόνο.
Πώς εκδηλώνεταιΤο πιο συχνό σύμπτωμα είναι οι έντονοι πόνοι και κράμπες στην κοιλιά λίγο πριν από την περίοδο και κατά τη διάρκειά της (δυσμηνόρροια). Άλλες ενδείξεις μπορεί να είναι ο πόνος χαμηλά στην κοιλιά και πίσω στη λεκάνη εκτός της εμμήνου ρύσης, ακόμη και σε καθημερινή βάση, ο πόνος κατά τη σeξουαλική επαφή (δυσπαρευνία), η μεγάλη απώλεια αίματος κατά την περίοδο, που συνήθως διαρκεί για 7 ή περισσότερες ημέρες, ο μικρός κύκλος (25 ημέρες ή λιγότερο), οι γαστρεντερικές ενοχλήσεις (διάρροια, δυσκοιλιότητα, μετεωρισμός), η επώδυνη και συχνή ούρηση, ακόμη και το αίσθημα κόπωσης. Πάντως, η έκταση της πάθησης δεν σχετίζεται με την ένταση του πόνου. Συμβαίνει, δηλαδή, γυναίκες με έντονο πόνο να έχουν μικρές εστίες ενδομητρίωσης ή γυναίκες χωρίς απολύτως κανένα σύμπτωμα να έχουν βαριά ενδομητρίωση.
Ποιες γυναίκες ταλαιπωρείΥπολογίζεται ότι το 10-15% των γυναικών που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία ταλαιπωρούνται από ενδομητρίωση, ενώ έχει παρατηρηθεί ότι εκδηλώνεται συχνότερα στις ηλικίες μεταξύ 25-40 ετών, δηλαδή αρκετά χρόνια μετά την έναρξη της εμμηνορρυσίας. Η κληρονομικότητα φαίνεται να παίζει καθοριστικό ρόλο στην εμφάνισή της. Μάλιστα, έχει διαπιστωθεί ότι οι γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό έχουν δεκαπλάσιο κίνδυνο να την εμφανίσουν και οι ίδιες. Επίσης, περισσότερες πιθανότητες να την εκδηλώσουν έχουν και οι γυναίκες με ανατομικές ανωμαλίες στα γεννητικά όργανα.
Ποιους κινδύνους κρύβειΑπό τα σοβαρότερα προβλήματα της ενδομητρίωσης είναι η υπογονιμότητα. Εκτιμάται ότι το 40% των γυναικών που έχουν διαγνωστεί με ενδομητρίωση έχουν προβλήματα υπογονιμότητας, ενώ έχει παρατηρηθεί ότι μία στις τρεις γυναίκες με πρόβλημα υπογονιμότητας πάσχει από ενδομητρίωση. Συνήθως, μετά τη θεραπεία η γονιμότητα αποκαθίσταται και η εγκυμοσύνη επιτυγχάνεται. Γενικά, πάντως, συστήνεται η ενδομητρίωση να αντιμετωπίζεται αμέσως, γιατί με την πάροδο του χρόνου επιδεινώνεται.
Η ώρα της διάγνωσηςΟ γιατρός, αφού πάρει ένα λεπτομερές ιστορικό, προχωρά σε γυναικολογική εξέταση, ώστε να αποκλείσει άλλες αιτίες με παρόμοια συμπτώματα (π.χ. απλές κύστεις). Το ενδοκολπικό υπερηχογράφημα και η μαγνητική τομογραφία δίνουν αξιόπιστες πληροφορίες, ωστόσο η μόνη σίγουρη μέθοδος διάγνωσης είναι το χειρουργείο (λαπαροσκόπηση και ιστολογική εξέταση). Αντίθετα, ο δείκτης CA 125, που ελέγχεται με αιματολογική εξέταση, δεν είναι αξιόπιστος, αφού δεν αυξάνεται πάντα. Όταν γίνει η διάγνωση, ο γιατρός είναι σε θέση να γνωρίζει και την έκταση της νόσου. Υπάρχουν τα στάδια 1, 2, 3 και 4, που αντίστοιχα αναφέρονται σε ελάχιστη, ελαφριά, μέτρια και βαριά ενδομητρίωση.
Οι διαθέσιμες θεραπείεςΦάρμακα: Ο γυναικολόγος χορηγεί αναλγητικά για την ανακούφιση των συμπτωμάτων και παράλληλα συστήνει την κατάλληλη θεραπεία λαμβάνοντας υπόψη το στάδιο του προβλήματος. Στις περιπτώσεις που η νόσος βρίσκεται σε αρχικό στάδιο, συνιστάται η λήψη αντισυλληπτικών ή προγεστερόνης προκειμένου να κατασταλεί η λειτουργία των ωοθηκών, η οποία ευνοεί την επέκταση της ενδομητρίωσης. Τα αντισυλληπτικά έχουν ελάχιστες παρενέργειες, ενώ η λήψη προγεστερόνης μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση βάρους ή να προκαλέσει μετεωρισμό και ακανόνιστη περίοδο. Αν, όμως, η διάγνωση δείξει ενδομητρίωση σε προχωρημένο στάδιο, συστήνονται ειδικά φάρμακα (τριπτορελίνη, γοσερελίνη, λευπρολίδη), με τα οποία σταματά τελείως η ωορρηξία και η εμμηνορρυσία (συνήθως για 3 έως 8 μήνες ανάλογα με την περίπτωση). Τα φάρμακα αυτά δεν χορηγούνται για μεγάλα χρονικά διαστήματα και παρουσιάζουν αρκετές παρενέργειες, όπως εξάψεις, πονοκεφάλους, διαταραχές ύπνου, μελαγχολική διάθεση, ξηρότητα κόλπου, μειωμένη λίμπιντο και οστεοπόρωση.Χειρουργείο: Στις πολύ σοβαρές περιπτώσεις ή όταν παρατηρούνται υποτροπές γίνεται λαπαροσκόπηση με στόχο να απομακρυνθούν οι ορατές εστίες ενδομητρίωσης. Αυτό επιτυγχάνεται είτε με τον καυτηριασμό με λέιζερ είτε με την αφαίρεσή τους. Έχει παρατηρηθεί, πάντως, ότι οι εστίες δεν αλλάζουν θέση. Δηλαδή, αν στο πρώτο χειρουργείο βρέθηκε ενδομητρίωση στο έντερο, τότε το πιθανότερο είναι ότι θα βρεθεί ξανά στο ίδιο σημείο.Συνδυασμός: Όταν κρίνεται σκόπιμο, γίνεται συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής και χειρουργείου. Σε κάθε περίπτωση, το είδος της θεραπείας εξαρτάται τόσο από το στάδιο της νόσου και την ένταση των συμπτωμάτων όσο και από άλλους παράγοντες, όπως η ηλικία της γυναίκας και η επιθυμία της για εγκυμοσύνη.
Μύθος: Η εγκυμοσύνη θεραπεύει την ενδομητρίωσηΜετά τη θεραπεία της ενδομητρίωσης συχνά συστήνεται η λύση της εγκυμοσύνης. Το διάστημα αυτό, κατά το οποίο σταματά η ωορρηξία και η περίοδος και συμβαίνουν ορμονικές αλλαγές, οι ενδομητριωσικές εστίες συρρικνώνονται και γίνονται λιγότερο επώδυνες, ωστόσο δεν φεύγουν. Μετά τον τοκετό και τον θηλασμό τα συμπτώματα επιστρέφουν και πολλές φορές είναι εντονότερα σε σχέση με πριν.
Διατροφή & ενδομητρίωσηΤα διαθέσιμα ερευνητικά δεδομένα σχετικά με τον ρόλο της διατροφής στην ενδομητρίωση είναι λιγοστά. Ωστόσο, πολλές γυναίκες έχουν παρατηρήσει ότι ορισμένες τροφές εντείνουν και άλλες καταπραΰνουν τα ενοχλητικά συμπτώματα της πάθησης.
Ενδεικτικά, μελέτη του 2013 στην επιθεώρηση Reproductive BioMedicine Online έδειξε ότι οι γυναίκες που καταναλώνουν περισσότερα λαχανικά και λαμβάνουν Ω-3 λιπαρά μέσω της διατροφής τους είναι πιο προστατευμένες από τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης, ενώ ισχύει το αντίθετο για όσες έχουν εντάξει στη διατροφή τους μεγάλες ποσότητες κόκκινου κρέατος, τρανς λιπαρών και καφέ.
Διαφήμιση
Παράλληλα, βιβλιογραφική επισκόπηση που πραγματοποιήθηκε από ερευνητές στη Βραζιλία το 2015 κατέληξε στο συμπέρασμα πως μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή –πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, προϊόντα ολικής άλεσης και Ω-3– μπορεί να αποτρέψει είτε την αρχική εκδήλωση είτε την επιδείνωση της ενδομητρίωσης.
Σύμφωνα με το αμερικανικό Γραφείο για την Υγεία της Γυναίκας, ο κίνδυνος ενδομητρίωσης μπορεί να μειωθεί επίσης με την αποφυγή τροφών και ουσιών που αυξάνουν τα επίπεδα των οιστρογόνων, όπως η καφεΐνη και το αλκοόλ.
Προκειμένου να διαπιστώσει μια γυναίκες ποιες τροφές επιδεινώνουν και ποιες ανακουφίζουν τα συμπτώματά της, καλό είναι να διατηρεί ένα ημερολόγιο διατροφής, στο οποίο θα καταγράφει αναλυτικά τι τρώει μέσα στην ημέρα και ποια συμπτώματα εκδηλώνει ή πόσο έντονα είναι αυτά.
Τροφές κατάλληλες για γυναίκες με ενδομητρίωσηΑρχικά, μια γυναίκα με ενδομητρίωση θα πρέπει να αποφεύγει τροφές που εντείνουν τις φλεγμονές, καθώς και τροφές που πυροδοτούν τη μαζική παραγωγή οιστρογόνων.
Αντιφλεγμονώδη δράση έχουν κυρίως τα φρούτα, τα λαχανικά και τα προϊόντα ολικής άλεσης, ενώ θετικά μπορεί να επηρεάσουν τα συμπτώματα και οι φυτικής προέλευσης πρωτεΐνες, το άπαχο κρέας και τα υγιεινά λιπαρά. Μερικές τροφές που συστήνονται είναι για παράδειγμα οι εξής:
ελαιόλαδο & ελιέςαβοκάντοξηροί καρποίλιπαρά ψάρια (σολομός, σκουμπρί, σαρδέλες)Εκτός από την κατανάλωση ψαριού και ξηρών καρπών, επαρκής πρόσληψη Ω-3 λιπαρών μπορεί επίσης να επιτευχθεί μέσω της λήψης συμπληρώματος.
Απαραίτητη είναι και η επαρκής πρόσληψη φυτικών ινών, καθώς συμβάλλουν στη μείωση των οιστρογόνων. Παράλληλα, τα φρέσκα προϊόντα που παρέχουν φυτικές ίνες (κυρίως τα λαχανικά) είναι επίσης πλούσια σε βιταμίνες, μέταλλα και αντιοξειδωτικές ουσίες που καταστέλλουν τις φλεγμονές.
Ειδικές δίαιτεςΕιδικές δίαιτες που μπορεί να συμβάλουν στην αποτελεσματικότερη διαχείριση της ενδομητρίωσης είναι οι εξής:
Δίαιτα χωρίς γλουτένη
Συνιστάται στα άτομα που πάσχουν από κοιλιοκάκη, ωστόσο σύμφωνα με μελέτη του 2012 το 75% των γυναικών με ενδομητρίωση που έβγαλαν από τη διατροφή τους τη γλουτένη παρατήρησαν βελτίωση των συμπτωμάτων τους σε διάστημα 12 μηνών.
Δίαιτα FODMAP
Είναι σχεδιασμένη για την αντιμετώπιση του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου και αποκλείει ορισμένους υδατάνθρακες από τη διατροφή με στόχο να διευκολύνει την επούλωση του γαστρεντερικού. Συγκεκριμένα, η δίαιτα FODMAP αποκλείει τα γαλακτοκομικά, τα προϊόντα με γλουτένη, τα επεξεργασμένα τρόφιμα και την πρόσθετη ζάχαρη.
Μετά από μια περίοδο αποχής, κάθε ομάδα τροφίμων επανεντάσσεται σταδιακά και καταγράφεται σε ημερολόγιο η αντίδραση και η ανοχή του οργανισμού ώστε να διαμορφωθεί τελικά ένα διατροφολόγιο που δεν προκαλεί ενοχλήσεις.
Συμπληρωματικά προς τις αλλαγές στη διατροφή, στη διαχείριση της ενδομητρίωσης μπορεί επίσης να βοηθήσει η τακτική σωματική άσκηση, ο βελονισμός, η λήψη βιταμίνης Β1 και η λήψη συμληρώματος μαγνησίου.
Διαφήμιση
ΣΧΕΤΙΚΑ: αντιμετώπιση, αύξηση βάρους, βιταμίνες, γονιμότητα, γυναίκες, γυναικολόγος, δίαιτα, διατροφή, εγκυμοσύνη, ελαιόλαδο, ερευνητές, ζάχαρη, θεραπεία, κληρονομικότητα, κρέας, κύστη, λαχανικά, λίμπιντο, πληροφορίες, προϊόντα
